Міндетті әлеуметтік сақтандыру

Қазақстан Республикасы Әлеуметтік кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 1 – бабының 1 тармағының 111) тармақшасына сәйкес міндетті әлеуметтік сақтандыру – еңбек ету қабілеттілігін жоғалтуға, жұмысынан айрылуына, сондай-ақ асыраушысынан айырылуына, бала бір жарым жасқа толғанға және жүктілікке және бала күтіміне байланысты табысынан айырылуына байланысты табыстың бір бөлігін өтеу бойынша мемлекет ұйымдастыратын, бақылайтын және кепілдік беретін шаралар жиынтығы. Міндетті әлеуметтік сақтандырудың негізгі қағидаттары: міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне міндетті түрде қатысу, әлеуметтiк төлемдерге арналған әлеуметтiк аударымдарды пайдалану болып табылады. Кодекстің 27-бабының 2-тармағына сәйкес төлеуші әлеуметтік аударымдарды және әлеуметтік аударымдарды уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін өсімпұлды уақтылы және толық көлемде төлеуге, сондай-ақ әлеуметтік аударымдардың сомаларын есептеуді және қайта есептеуді, сондай-ақ әлеуметтік аударымдарды уақтылы және (немесе) толық төлемеген жағдайда өсімпұлды есептеуді дербес жүзеге асыруға міндетті аударымдар. Әлеуметтік аударымдар төленетін айды көрсете отырып, ай сайын, есепті айдан кейінгі айдың 25-інен кешіктірмей жүргізілуге тиіс.

Әлеуметтік тәуекелдер туындаған жағдайда Қордан төленетін әлеуметтік төлемдер мөлшері алынған әлеуметтік аударымдар сомасына және міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесіне қатысу өтіліне тікелей байланысты екенін атап өткен жөн. Осылайша, әлеуметтік аударымдарды төлемеу әлеуметтік төлемдер мөлшерінің төмендеуіне әкеледі, бұл Қордан әлеуметтік төлемдер алуға құқығы бар тұлғалар арасында әлеуметтік шиеленіске әкеледі.