Кене энцефалиті – иксод кенелерінің шағуы арқылы берілетін жедел вирустық патология. Вирустың табиғи резервуары және оның көзі-жылы қанды жабайы және үй жануарлары. Кенелер вирусты тасымалдаушы жануарлардан жұқтырады және басқа жануарлар мен адамдарға таралады.
Кене энцефалитін жұқтырудың маусымдық ерекшеліктері бар, паразиттің мамырдан маусымға дейін және күздің басталу кезеңінде шағу ықтималдығы жоғары.
Қазақстан Республикасындағы кене энцефалитінің табиғи ошақтары Алматы, Шығыс Қазақстан, Ақмола, Солтүстік Қазақстан облыстары және Алматы қаласы болып табылады.
2025 жылдың көктемінде Қостанай облысында кенелердің маусымдық белсенділігі белгіленген күнтізбелік нормадан ертерек – сәуірде басталды. Бұл жағдай ауа-райының ерте жылынуымен байланысты, ал бұл өз кезегінде кенелердің дамуына қолайлы жағдай болды. Статистикаға сәйкес ағымдағы жылы облыс бойынша өткен жылмен салыстырғанда паразиттердің шағуы мәселесі бойынша медициналық ұйымдарға жүгіну жағдайларының ұлғаюы (3,7 есе) байқалды.
Кене энцефалитінің инкубациялық кезеңі орта есеппен 1-35 күнді құрайды.
Зақымданудың негізгі көріністері- әлсіздік, бастың ауыруы және ауырлығы, дене қызуының 39 градусқа дейін көтерілуі, жүрек айнуы мен құсу, буын және бұлшықет аурулары, үйлестіру проблемалары. Науқаста ауру қан айналымының бұзылуына, эпилепсияға және тіпті өлімге әкелуі мүмкін.
Кене энцефалиті вирусының адам ағзасына енуінің негізгі жолдары:
– трансмиссивті, кененің шағуын немесе оның қан соруын білдіреді. Патоген адамның терісіне неғұрлым ұзақ әсер етсе, инфекция қаупі соғұрлым жоғары болады;
– фекальды-ауызша, онда пациент қайнатылмаған сүтті немесе ластанған сүттен жасалған сүт өнімдерін пайдаланса;
– қан құю, мүшелерді трансплантациялау кезінде сирек кездесетін жағдайлар.
Ересектер арасында кене энцефалиті әйелдерге қарағанда инфекциясы ауыр болатын ер адамдар арасында жиі диагноз қойылады.
Кене шағуынан зардап шеккен адамдарды динамикалық бақылауды тұрғылықты жері бойынша медициналық ұйым тұрақты термометриямен күнтізбелік күннің 21 күні ішінде жүргізеді.
Ауруға қарсы вакцинация патологиядан сенімді қорғаныс болып табылады. Кене энцефалитіне қарсы иммундауды медициналық ұйымдар жүзеге асырады. Қызметі кене энцефалитінің табиғи ошағында болуымен байланысты адамдар профилактикалық иммундауға жатады: геологтар, орманшылар, сигнал берушілер, шекарашылар және т.б. Вакцинация жоспарлы және шұғыл схема бойынша жүргізілуі мүмкін.
Кене энцефалитінің алдын алудың негізгі шаралары:
– паразиттердің белсенділігі кезеңінде жасыл аймақтарға баруды шектеу;
– қауіпсіз, жабық киім мен аяқ киім, жақсырақ ашық түстер;
– репелленттерді қолдану-нұсқаулыққа сәйкес кенелерді тежейтін құралдар;
– үйге оралғанда денені және киімді қауіпті тіршілік иелеріне мұқият тексеру;
– егер кене теріде табылса, дереу медициналық көмекке жүгініңіз немесе емдеу мүмкін болмаған жағдайда өздігінен жою шараларын қолданыңыз. Болашақта дәрігерге барып, кенені зертханаға тапсыру керек.
Кенеде кене энцефалитінің вирусы анықталған жағдайда, жәбірленушіге дайындаушы зауыт препаратқа қоса берген нұсқаулыққа сәйкес мерзімдерде ауруға қарсы дайын антиденелерді (иммуноглобуллин) енгізу көрсетілген.
Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/zhetysu-karatal-kyzylbalyk/press/news/details/1015583?lang=kk
Жауап қалдыру Жауапты болдырмау