Кез-келген елдің заңнамасы тек өз елінің Өнеркәсіптік меншік қатынастарын реттейді. Сондықтан, осы елде алынған патент тек осы елдің аумағында күшіне енеді. Егер өтініш беруші басқа елдерде құқықтық қорғауды қаласа, ол
оны осы елдердің әрқайсысында алу керек. Өнеркәсіптік меншік объектілерін құқықтық қорғауды өз бетінше алуды жеңілдету үшін
шет елдердегі азаматтар мен заңды тұлғаларға, 1883 жылы он бір елдің өкілдері өнеркәсіптік меншікті қорғау жөніндегі Париж конвенциясына қол қойып, Өнеркәсіптік меншікті қорғау жөніндегі Халықаралық одақ құрды.
Кез-келген елдің азаматы басқа елдерде өнертабысты, пайдалы модельді, өнеркәсіптік үлгіні патенттеуге құқылы. Көптеген елдердің заңдары шетелде қауіпсіздік құжатын алуға өтініш бергенге дейін өтініш берушіден өз елінің патенттік кеңсесіне өтініш беруін және осындай патенттеуді жүзеге асыру ниеті туралы хабарлауын талап етеді. Егер өтінім берілгеннен кейін заңда белгіленген мерзім ішінде патенттеуге тыйым салынбаса, онда өтінім тиісті өтінімге берілуі мүмкін
басқа мемлекеттің органы.
Мемлекеттер арасындағы тауарлардың кең алмасуы тауар өндірушісіне немесе олардың сатушысына тауар белгілерін тіркеу және күшінде ұстау рәсіміне әртүрлі талаптар қоятын бірқатар мемлекеттерде өздерінің тауар белгілерін тіркеу қажеттілігін тудырды. Әрине, тіркеуге өтініш беру
ұлттық ведомстволарға тауар белгісін қою үшін өтінімді мемлекеттің ресми тіліне аударуды, әр ел заңнамасының нақты талаптарына сәйкес әр мемлекетте баж төлеуді талап етеді. Сондай-ақ, шетелдік өтініш беруші ұлттық ведомствоға тікелей жүгіне алмайды.
Сауда белгілерін халықаралық тіркеудің қиындықтарын жеңу мақсатында Мадрид жүйесі жасалды. Тауар белгілеріне құқықтарды халықаралық қорғау саласындағы қатынастарды регламенттейтін Мадрид жүйесі белгілерді халықаралық тіркеу туралы Мадрид келісіміне (бұдан әрі – Мадрид келісімі) және Мадрид келісіміне Хаттамаға (бұдан әрі – хаттама) сәйкес жұмыс істейді. Бұл жүйені әкімшілік басқаруды Дүниежүзілік зияткерлік меншік ұйымының халықаралық бюросы жүзеге асырады.
Бірыңғай кедендік аумақты құру бірыңғай кедендік шекара периметрінің өзгеруіне, Кеден одағына қатысушылар арасындағы тауар алмасудың ұлғаюына алып келді және қазіргі уақытта өнертабыстарды өңірлік деңгейде патенттеу өзекті бола бастады.
Еуразиялық патенттік конвенция ТМД-ның 9 елі үшін өнертабыстарға құқықтарды қорғау жөніндегі осындай өңірлік келісім болып табылады. Еуразиялық патенттік конвенцияға (бұдан әрі-Конвенция) 1994 жылғы 9 қыркүйекте Мәскеу қаласында ТМД елдері Үкімет Басшылары кеңесінің отырысында қол қойылды және 1995 жылғы 12 тамызда күшіне енді.
Конвенцияның негізгі мақсаты ТМД – ның 9 елі-Армения Республикасы, Әзірбайжан Республикасы, Беларусь Республикасы, Қырғызстан Республикасы, Қазақстан Республикасы, Молдова Республикасы, Ресей Федерациясы, Тәжікстан Республикасы және Түрікменстан аумағында қолданылатын бірыңғай Еуразиялық патент негізінде өнертабыстарды құқықтық қорғаудың халықаралық өңірлік жүйесін құру болып табылады. Еуразиялық патент Еуразиялық өтінім берілген күннен бастап 20 жыл мерзімге беріледі.
Конвенцияның күшіне енуімен қатысушы мемлекеттердің аумағында бірыңғай патенттік кеңістік қалыптастырылды, бұл халықаралық
Патенттік кооперация және интеграция практикасы мыналарды қамтамасыз етеді:
* қорғау құжатын алу рәсімін оңайлату және арзандату,
конвенцияға қатысушы барлық елдерде қолданыстағы (бір Еуразиялық
өтінім бір тілде (орыс тілінде)
– бір сараптама-Бірыңғай Еуразиялық патент);
* Еуразиялық өтінімдерді сараптаудың міндетті тексеру жүйесі және соның салдарынан өнертабыстарға сенімді Еуразиялық патенттер алу;
* Конвенция және онымен байланысты басқа да нормативтік актілер негізінде бірыңғай патенттік кеңістік шегінде патент иеленушілердің құқықтарын қорғауды үйлестіру.
Қазақстандық өтініш берушілер Еуразиялық өтінімдерді ” Ұлттық зияткерлік меншік институты “РМК (бұдан әрі – РМК) арқылы береді
ҚР Әділет министрлігінің” НИИС”). Еуразиялық патенттің 15 (1)(ii) – бабына сәйкес “ҒЗИ” РМК сараптамалық ұйымы
Конвенцияның және Қазақстан Республикасы патенттік Заңының 37-бабының 2-тармағымен алуға, тексеруге және жіберуге байланысты функцияларды орындайды
Еуразиялық патенттік ведомствоға Еуразиялық өтінім.
Бірыңғай өңірлік еуразиялық патентті Патенттеу және алу рәсімі ыңғайлы болып табылады, өйткені өнертабыстардың патентке қабілеттілігінің шарттары, құқықтық қорғау көлемі және ЕАПК қатысушы елдердің ұлттық заңнамалары бойынша және өңірлік Еуразиялық патенттік заңнама бойынша қорғау құжаттарының қолданылу мерзімдері бірдей.
Соңғы үш жылда Қазақстан Республикасының Ұлттық өтініш берушілері Еуразиялық патент алуға 187 өтінім берді.
Патенттік кооперация туралы шартқа немесе РСТ 1970 жылы 19 маусымда Вашингтонда өткен дипломатиялық конференцияда қол қойылды. Қатысушы елдер
бұл шартта патенттік кооперацияның халықаралық одағы құрылды. Шарт 1978 жылы 1 маусымда күшіне енді және сол күні алғашқы “халықаралық өтінім”берілді. “НИИС” РМК алушы ведомство болып табылады
Қазақстан Республикасында (бұдан әрі – Алушы ведомство) РСТ шартында көзделген функцияларды орындайтын, бұл ретте шартты, Шартқа Нұсқаулықты, Шартқа әкімшілік нұсқаулықтарды, ДЗМҰ халықаралық бюросы жариялайтын тиісті нұсқаулықтарды, сондай-ақ өнертабыстарға өтінімдер жасау және беру жөніндегі “ҒЗИ” РМК нұсқаулығын басшылыққа ала отырып.
РСТ жүйе патенттік өтінімдерді беруді жеңілдетуге мүмкіндік береді:
* бүкіл әлемді қамтиды;
* негізгі шығындарды кейінге қалдыруға мүмкіндік береді және әртүрлі патенттеу мүмкіндіктерін зерттеуге қосымша уақыт береді;
* патенттеу туралы негізделген шешім қабылдауға берік негіз береді;
* ірі әлемдік корпорациялар, ғылыми-зерттеу
халықаралық патент алған кезде институттар мен мекемелер
күзет.
PCT артықшылықтары шығындарды кейінге қалдырумен және патенттеу туралы шешім қабылдауға қосымша уақытпен шектелмейді. Үлкен
сондай-ақ, РСТ рәсімі аясында өтініш беруші алған өнертабыстың ықтимал патенттік қабілеттілігі туралы ақпарат құндылықты білдіруі мүмкін. Осы ақпараттың арқасында өтініш беруші қаражатты үнемдей алады, өйткені ол бастапқыда жоспарланғаннан аз елдерде ұлттық кезеңге өтуді немесе өтінімді одан әрі жылжытудан мүлдем бас тартуды шешеді.
Халықаралық өтінім, әдетте, “НИИС” РМК-ға бірінші (басым) өтінім “НИИС” РМК-ға берілген күннен бастап 12 ай ішінде Қазақстан Республикасының патентін беруге бұрын берілген бір немесе бірнеше ұлттық өтінімдерге негізделеді (Қазақстан Республикасы патенттік Заңының 20-бабы).
Бұл ретте халықаралық өтінімге енгізілген барлық өтінімдер басты талаптардың біріне, атап айтқанда – өнертабыстың бірлігін, яғни бірыңғай шығармашылық ойды сақтауға жауап беруі тиіс екенін ескеру қажет.
Рәсімге сәйкес халықаралық өтінімнің бір данасы алушы ведомствода сақталады (“алушы ведомствоға арналған көшірме”),
бір данасы халықаралық бюроға (“тіркеу данасы”) және бір данасы Құзыретті халықаралық іздеу органына (“іздеуге арналған көшірме”) жіберіледі.
Халықаралық өтінімді тапсыру және мәлімделген өнертабыстың қауіпсіздігін қамтамасыз ету туралы шешім қабылдаған сәттен бастап оны өткізу рәсімі екі кезеңге бөлінеді: халықаралық және Ұлттық.
Әрбір халықаралық өтінім бойынша РСТ рәсімімен міндетті түрде халықаралық іздеу жүргізу көзделген және өтініш берушінің қалауы бойынша,
халықаралық алдын ала сараптама жүргізуге болады. Нәтижесінде өтініш берушіге халықаралық іздестіру туралы есепте және халықаралық алдын ала сараптама қорытындысында қамтылған ақпарат негізінде орындылығын бағалау мүмкіндігі беріледі
патенттеу кезінде шығындардың едәуір бөлігін құрайтын ұлттық баждарды төлеу қажет болғанға дейін оның өнертабысын патенттеудің одан әрі процедурасы.
Қорғау құжатын алу үшін өтініш беруші Шартта белгіленген мерзімде өзінің өтінімін ұлттық кезеңге ауыстыруға тиіс, онда
талап етілетін құжаттарды ұсыну және аумағында қорғау құжатының болуына мүдделі елдің патенттік ведомствосына баждарды төлеу бар.
РСТ 22 және 39-баптарына сәйкес ұлттық кезеңге кіру мерзімі басымдық берілген күннен бастап 30 айды құрайды.
Егер халықаралық кезеңде халықаралық өтінімге қатысты нормативтік құжаттармен регламенттелген іс-әрекеттер жасалса
РСТ, содан кейін ұлттық кезеңде халықаралық өтінімге қатысты ұлттық заңнамада көзделген әрекеттер жасалады
патенттік ведомстволар.
Соңғы үш жылда Қазақстан Республикасының Ұлттық өтініш берушілері РСТ бойынша 60 халықаралық өтінім берді.
Ұлттық өтініш берушінің атынан тауар белгісін тіркеуге өтінім беру Мадрид келісімінің талаптары бойынша жүзеге асырылуы мүмкін
және Ұлттық тіркеу базасындағы, сондай-ақ өтінім базасындағы хаттамалар. Халықаралық деп аталатын өтінімнің мазмұнына қойылатын талаптар Мадрид келісімінің 3-бабында және Хаттаманың 3-бабында көрсетілген. Олар шыққан ел ведомствосының халықаралық өтінімде келтірілген деректердің ұлттық тізілім деректеріне немесе өтінім деректеріне сәйкес келетіндігін растау міндеттілігін көздейді.
Тауар таңбасын халықаралық тіркеуге өтінімде:
* негізгі тіркеу немесе негізгі өтінім туралы ақпарат;
* тіркеу сұралатын елдердің тізімі;
* тіркеу сұралатын тауарлар мен қызметтердің тізбесі.
Өтінімді алғаннан кейін ДЗМҰ халықаралық бюросы халықаралық тіркеуге өтінімді ресімдеудің дұрыстығына сараптама жүргізеді
тауар таңбасын және тауарлар мен көрсетілетін қызметтер тізбесінің тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің халықаралық сыныптамасына сәйкестігін тіркейді, жариялайды
өтінім туралы мәліметтер халықаралық тізілімде және белгінің иесіне халықаралық тізілімге енгізілген мәліметтер бар сертификат жібереді
тізілім.
Өтінімге ресми сараптама жүргізілгеннен кейін ДЗМҰ халықаралық бюросы өтінімді тауар таңбасын тіркеу сұралатын елдердің ұлттық ведомстволарына береді. Елдердің ұлттық ведомстволары тауар таңбасын тіркеуге өтінімге сараптама жүргізеді
осы елдерде қолданыстағы тауар таңбаларын қорғау саласындағы заңнамамен.
Мадрид келісіміне қатысушы елдерде тауар белгісін халықаралық тіркеуге өтінімді сараптау мерзімі 10-12 айды, ал хаттаманың кейбір елдерінде – 18 айды құрайды. Сараптама жүргізілгеннен кейін әр елдің ұлттық ведомствосы ДЗМҰ халықаралық бюросына тауар белгісін қорғау мүмкіндігі туралы шешімді хабарлайды
оның аумағында. Халықаралық бюро белгі иесіне халықаралық тізілімге енгізілген күзет беруден алдын ала және түпкілікті бас тарту туралы жазбалар, бас тартудан кейінгі түпкілікті шешімдер туралы хабарлама және халықаралық тізілімге енгізілген тіркеуді жарамсыз деп тану туралы жазбалар туралы хабарлама жібереді.
Халықаралық бюрода тауар белгісін халықаралық тіркеу ұзарту мүмкіндігімен он жылға жүргізіледі.
Осылайша, Мадрид жүйесі өтініш берушілерге халықаралық сауда маркасын қорғауға және басқаруға мүмкіндік береді
деңгейінде. Шетелдік нарықтарда тауар таңбасын тіркеу қазақстандық кәсіпорындарға өз өнімдерін осы нарықтарда коммерциялық айналымға енгізуге айрықша құқық береді. Бұл контрафакцияның алдын алу үшін негіз құрып қана қоймайды, сонымен қатар экспорттық компания өзінің ең құнды іскерлік активтерінің бірі болып табылатын нәрсеге қатысты айрықша құқықты жүзеге асыратын ережені қамтамасыз етеді. Тауар белгісін халықаралық деңгейде тіркеу сонымен қатар басқа тұлғаларға Тауар белгісіне лицензия беруге мүмкіндік береді және компанияның кешенді кәсіпкерлік лицензия беру және өнімді өткізу саласындағы өз стратегиясын жүзеге асыруы үшін негіз бола алады.
Мадрид жүйесін пайдалана отырып, қазақстандық өтініш берушілер барлық мүше мемлекеттерде (94 мемлекет) формальды талаптардың аз санын орындау және бұл ретте аз шығыстарды көтеру қажеттілігімен өз белгілерін қорғауды ала алады.
Еркін бәсекелестік жағдайында халықаралық нарықта тауар таңбасын қорғау әрбір кәсіпорын үшін басым міндет болып табылады.
Павлодар облысы Әділет департаменті
Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/pavlodar-akkuly/press/news/details/1007213?lang=kk
Жауап қалдыру