Нашақорлық проблемасы қазіргі қоғам алдында күн сайын өткір тұр. Бүгінгі таңда жасөспірімдердің есірткіге тәуелділігінің алдын алуға барынша назар аудару бұрынғыдан да маңызды. Жақында нашақорлық айтарлықтай “жасарып”кетті. Нашақорлықпен ауыратындардың орташа жасы 16-18 жас аралығында. Статистикаға сәйкес, нашақорлықпен ауыратындардың жалпы санының 60% – ы 16-30 жас аралығындағы жастар. Бесінші бөлім-9-13 жастан бастап есірткі қабылдайтын мектеп оқушылары. 6-7 жастағы балаларды есірткіге қосу жағдайлары жиі кездеседі. 30 жастан асқан нашақорлар 20% – дан аз. Бұл көрсеткіш Үлкен емес, өйткені тәуелділердің көпшілігі осы жасқа дейін өмір сүрмейді. Кәмелетке толмағандар арасында нашақорлықтың алдын алу тек медициналық қызметтің күшімен қамтамасыз етілмейді. Ата-аналардың, дәрігерлердің, психологтардың, педагогтардың, құқық қорғау органдарының, жалпы жұртшылықтың бірлескен қызметі қажет. Жасөспірімдер арасында нашақорлықтың алдын алу әдістері осы уақытқа дейін осы тақырып бойынша бірыңғай стратегия әзірленбегенін мойындау керек. Мысалы, есірткісіз өмірді насихаттаудың бар көзқарастарын салыстыруға болады. Жылына бір рет оқу орнына баратын нашақор дәрігер оқитын нашақорлықтың зияны туралы әдеттегі дәрістер өздерінің тиімсіздігін дәлелдеді. Бүгінгі таңда мамандар нашақорлықтың алдын алу бағдарламасын қайта қарау қажеттілігінің алдында тұр. Ең алдымен, алдын — алу қазірдің өзінде жеткілікті қалыптасқан дүниетанымы бар орта мектеп оқушыларына емес, олардың кейбіреулері есірткіні бірінші рет қолдану тәжірибесіне бағытталуы керек. Кіші топтарда, 6-7 жастан бастап, көрнекі материалды қолдана отырып, профилактикалық әңгімелер жүргізу мағынасы бар. Балаларға есірткі қолданатын адамдардың сыртқы түрін айту керек. Бұл балалардың санасында нашақордың теріс бейнесін жасауға көмектеседі. Балаларды қорқытудың қажеті жоқ, есірткіні қолдану денсаулыққа ғана емес, сонымен бірге қолданушының сыртқы келбетіне де зиянды әсер ететінін нақты түсіндірген жөн. Көптеген сарапшылардың пікірінше, орта мектепте қауіпті жасөспірімдер үшін есірткі клиникаларына мамандардың бақылауымен бару өте орынды, сондықтан проблемалы жасөспірімдер есірткіні қолданатын дені сау, жас, әдемі адамдардың қандай болатынын өздері көре алады. Мұндай шара мамандар арасында көптеген пікірталастар тудырғанымен, өзінің тиімділігін бірнеше рет дәлелдеді. Мұндай білім беру әдістері міндетті түрде білікті психологтың бақылауымен жүзеге асырылуы керек. Алдын алудың бұл әдісі санадан тыс деңгейде есірткіні қолдануды бақытты және салауатты өмірдің соңына теңестіруге мүмкіндік береді. Есірткінің әсерімен белгілі бір дәрежеде таныс жасөспірімдер тобымен жұмыс істеу әсіресе қиын. Әңгімелер мен дәрістер кезінде есірткіні қолданудың ауыр зардаптарын көрсететін нақты мысалдарды қолданған жөн. Ауыр улану, есірткінің артық дозалануынан болатын өлім және т. б. туралы хабарламалар сенімді көрінеді. Әдетте нашақорлардың ЛТП-ға жіберілуі, басқа да әкімшілік ықпал ету шаралары туралы хабарламалар бей-жай қалдырылмайды. Тыңдаушылардың назарын есірткінің физикалық және психикалық дамуына, интеллектке, ұрпаққа, әлеуметтік өмірге зиянды әсеріне аудару қажет. Есірткіге лайықты балама құру бір спорт алаңы немесе қолданыстағы қызығушылық үйірмесі ондаған дәрістерге қарағанда нашақорлықтың алдын алу ісінде әлдеқайда тиімділік әкелетіні бұрыннан дәлелденген. Балалардың өмірі жағымды эмоциялар мен әсерлерге толы болуы керек. Бұл әртүрлі элективті сабақтар, спортқа немесе өнерге деген құштарлық болуы мүмкін. Егер балалардың мұндай уақыты қол жетімді болса, бұл осы жас тобындағы нашақорлық деңгейін едәуір төмендетеді. Ата-ананың назары – сау бала! Біздің өмірімізде ” не болып жатыр?”, “Қалай болу керек?». Әсіресе, бұл сұрақтар күн сайын санасы әртүрлі азғыруларға және бұрмаланған “шындыққа”ұшырайтын жасөспірімдерді тәрбиелеуде жиі кездеседі. Бала үшін ересек адамның кез-келген әрекеті қалыпты, дұрыс, әсіресе егер бұл ересек адам олар үшін билік болса. Балалар әрдайым осындай адамдарға тартылып, олардан үлгі алады. Құрметті ата-аналар! Балаңызға көбірек уақыт бөліңіз! Бұл туралы жақсы астарлы әңгіме бар: “бірде ұлы әкесінен сағатына қанша ақша табатынын сұрады? Әкесі жауап берді – ұлының туған күніне “500 рубль” әкесі ” сыйлық ретінде не қалайсыз?”Маған 1 сағат уақытыңызды сатып алу үшін 500 рубль беріңіз”. Балаларыңызға мұқият болыңыз, олардың проблемаларына, қиындықтарына қысқаша назар аударыңыз, олар сізге риза болады және көшеде “беделді” ағайға кеңес алуға бармайды, бірақ Сізбен көбірек уақыт өткізеді. Психологиялық жарақаттардың болмауы, Достық, сенімді қарым-қатынас, ата-аналар мен балалар арасындағы түсіністік баланың есірткіге деген құштарлығын айтарлықтай төмендетеді. Балаларыңызды қорғау үшін не істеу керек? * Нашақорлық тақырыбын, психотроптық заттардың түрлерін, олардың мінез-құлқы мен адам ағзасына әсерін, салдарын мұқият зерттеңіз. Бұл ақпарат мәселені бастапқы кезеңде анықтауға және балаңызды құтқару үшін уақтылы шаралар қабылдауға көмектеседі. * Балаларыңызды сізбен ашық сөйлесуге, өз тәжірибелерімен, жетістіктерімен және жетістіктерімен бөлісуге үйретіңіз. Оларға шынымен ұнайтын нәрсені табуға еркіндік беріңіз. Мүмкін, сүйікті хоббиі немесе хоббиі оның кәсібіне айналуы мүмкін. * Баланың, оның достарының әлеуметтік шеңберін мұқият зерттеңіз. Оларға үйде уақыт өткізуге рұқсат етіңіз. Балалар көзге көрінгенде, олардың қызығушылықтарын, көңіл-күйлерін өзгерту және уақтылы әрекет ету оңайырақ. * Вконтакте, Instagram, Facebook ұлының немесе қызының парақшасына жазылыңыз. Оның жаңалықтар арнасын қадағалаңыз, профильдегі жеке ақпаратты, оның қызығушылықтары мен хоббилерін зерттеңіз, жақын достар шеңберін анықтаңыз. Мәжбүрлемеңіз, посттарға түсініктеме бермеңіз-тек сырттан қараңыз. * Сіздің мінез-құлқыңыз бен қарым-қатынасыңызды қадағалаңыз. Егер сізде жаман әдеттер болса, темекі шегетін болсаңыз немесе өзіңізді балағат сөздер айтсаңыз, олардан қалай құтылуға болатынын өз мысалыңызбен көрсетіңіз. Осылайша сіз өзіңіздің беделіңіз бен құрметіңізді баланың көз алдында нығайтасыз, қиын болса да, алға қойған мақсатыңызға жеткеніңізді дәлелдейсіз. Үлкен проблемалар мен олардың салдары туралы айтудан қорықпайтын отбасыларда өсетін балалар өз тәжірибелеріне сенеді, бір-бірін қолдайды және әркімге қуанады, кішкентай болса да, табысқа жетеді, тәуекел аймағына сирек түседі. Бірақ егер апат орын алса және сіздің балаңыз есірткіге немесе алкогольге тәуелді болса – қолыңызды төмен түсірмеңіз. Шығу жолы бар! Көптеген адамдар жақындары есірткі қабылдаса не істеу керектігін білмейді. Бұл мектепте оқытылмайды, ал айналасындағылар отбасында нашақор бар екенін айтпауға тырысады. Сонымен бірге емдеудің көптеген әдістері, оңалту бағдарламалары (діни, еңбек терапиясы негізінде және т.б.) және психологиялық көмек бар. Мұны түсіну және шынымен көмектесетін нәрсені таңдау кейде қиын міндет болып шығады. Кәсіби мамандарға хабарласыңыз. Бастау үшін сенім телефонына қоңырау шалыңыз, олар сізге міндетті түрде көмектеседі және сізге не істеу керектігін айтады.
Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/sko-gm-shoptikol/press/news/details/1054537?lang=kk
Жауап қалдыру